Sıtma, sivrisineklerin plazmodium adlı paraziti insanlara bulaştırması yoluyla oluşan ateşli bir enfeksiyon hastalığıdır. Yüksek ateş ve titreme gibi şikayetlerle kendini gösteren bir hastalıktır. Ilıman iklimlerde nadir görülmektedir. Afrika gibi sıcak iklimlerde daha sık görülen sıtma tedavi edilmediğinde hayati risk oluşturabilmektedir.

Sıtma Türleri

Sıtmaya sebep olan plazmodium falciparum ve plazmodium vivax adlı iki parazit türü bulunmaktadır. Plazmodium falciparum vücuda girdikten sonra çok hızlı bir şekilde çoğalmaktadır. Kan kaybı ve damar tıkanıklığı gibi hayati risk oluşturabilecek komplikasyonlara sebep olabilmektedir. Afrika’da görülen bir parazittir. Bununla birlikte plazmodium vivax paraziti Afrika dışındaki bölgelerde görülmektedir. Vücuda girdikten sonra hiçbir şikayete yol açmadan uzun süre uyku halinde durabilmektedir. Aylar ya da yıllar sonra uyanıp hastalığa sebep olabilmektedir.

Sıtma Nasıl Bulaşır?

Sıtmanın kuluçka süresi ortalama 7 gündür. İnsandan insana doğrudan bulaşmamaktadır. Ancak sivrisinekler aracılığıyla insandan insana aktarılabilmektedir. Hasta olan kişiyi ısıran sivrisinek ısırdığı diğer kişilere de paraziti yayarak hasta eder. Parazitleri bu şekilde kişiden kişiye aktararak hastalığın yayılmasına sebep olur. Bununla birlikte hastalığın yayılmasına sebep olan sivrisinekler dişidir.

Sivrisineklerin dışında bu parazitler enfekte olan kişiden yapılan kan ya da organ nakli ile de bulaşabilmektedir. Enfekte olan kişide kullanılan iğne başka birinde kullanıldığında da hastalığın bulaşma ihtimali olmaktadır. Ayrıca hamileler kan yolu ile bebeğine parazit aktarabilmektedir.

Sıtma Belirtileri

Bazı kişilerde belirtiler hafif seyredebilmektedir. Bununla birlikte hayatı tehdit eden şiddetli semptomlar da görülebilmektedir. En tipik bulgu yüksek ateş ve titremedir. Hastalıkta görülebilen belirtiler aşağıdaki gibidir:

  • Yüksek ateş
  • Titreme
  • Baş ağrısı
  • Terleme
  • İshal
  • Mide bulantısı ve kusma
  • Kas ağrıları
  • Halsizlik
  • Dışkıda kan
  • Göğüs ağrısı
  • Karın ağrısı
  • Öksürük atakları
  • Bilinç kaybı, nöbet
  • Koma

Sıtma Teşhisi Nasıl Konulur?

Fizik muayeneye ek olarak bazı tetkikler yapılarak tanı konulabilmektedir. Bu tetkikler aşağıdaki gibidir;

  • Kan smear testi
  • Antijen testi (hızlı test)
  • Moleküler test (polimeraz zincir reaksiyonu testi)
  • Antikor testi
  • Diğer kan tetkikleri

Sıtma Tedavisi

Sıtmanın tedavisinde birtakım ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçların içeriği ve tedavi şekilleri parazitin türü, hastalığın şiddeti, hastanın yaşı gibi etkenlere bağlı olarak değişebilmektedir.

Sıtma hastalığı aniden ciddi semptomlara yol açabilen ve acil müdahale gerektirebilen bir hastalıktır. Özellikle bebekler, hamileler, 65 yaş üstü kişiler, küçük çocuklar, bağışıklık sistemi düşük olan kişiler ve sıtmanın çok görüldüğü ülkelere sık seyahat eden kişiler yüksek risk altındadır. Hastalığın tedavisi aksatıldığında; böbrek yetmezliği, solunum problemleri, bilinç kaybı, nöbet, koma ve hatta ölüm ile sonuçlanabilmektedir. Bu nedenle hastalıktan şüphelenildiği anda hemen sağlık kuruluşuna gidilmelidir.

Alınabilecek Önlemler

Sivrisinek sokmalarına karşı kişisel önlemler almak hastalığı önlemek adına çok önemlidir. Özellikle hastalık açısından riskli olan bölgelere seyahat edildiğinde tedbir almak gerekmektedir. Bu tedbirler aşağıdaki gibidir:

  • Uzun kollu ve kapalı kıyafetler giymek
  • Sivrisinek kovucu ürünler kullanmak
  • Sıtmadan koruyan ilaçlar kullanmak (hekim önerisi ile)
  • Kapalı alanlarda bulunmak
Aralık 29, 2022