Çocuklarda dikkat eksikliği, özellikle okul çağına gelindiğinde fark edilen, öğrenmeyi, sosyal ilişkileri ve günlük yaşamı etkileyen nörogelişimsel bir durumdur. Bu durum genellikle Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) başlığı altında değerlendirilir, ancak her dikkat eksikliği vakasında hiperaktivite görülmeyebilir.

Peki, çocuklarda dikkat eksikliği nedir? Belirtileri nelerdir? Ebeveynler ve öğretmenler bu durumu nasıl fark edebilir?

Dikkat Eksikliği Nedir?

Dikkat eksikliği, çocuğun yaşına ve gelişim düzeyine uygun şekilde dikkatini toplamakta, sürdürmekte ve organize etmekte güçlük yaşadığı bir durumdur. Genellikle şu üç temel alanda belirti verir:

  • Dikkatsizlik
  • Aşırı hareketlilik (hiperaktivite)
  • Dürtüsellik

Ancak bazı çocuklarda yalnızca dikkatsizlik ön plandadır ve bu gruba “dikkat eksikliği bozukluğu” denir.

Belirtiler Nelerdir?

Dikkat eksikliği olan çocuklar aşağıdaki belirtilerden birkaçını gösteriyor olabilir:

  • Detaylara dikkat etmeme, sık sık hata yapma
  • Dinlemiyor gibi görünme
  • Görevleri tamamlayamama
  • Sık sık eşyalarını kaybetme (kalem, defter, oyuncak vb.)
  • Dikkati kolayca dağılma
  • Unutkanlık
  • Talimatları tam olarak yerine getirememe
  • Oyun veya ders esnasında odaklanmakta zorluk yaşama

Bu belirtiler en az 6 ay boyunca görülmeli ve çocuğun gelişim düzeyine uygun olmayan bir şekilde yaşamını etkilemelidir.

Dikkat Eksikliği Neden Olur?

Dikkat eksikliğinin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir:

  • Genetik Yatkınlık: Ailede DEHB öyküsü olan çocuklarda daha sık görülür.
  • Beyin Kimyası ve Yapısı: Dopamin gibi nörotransmitterlerin dengesizliği dikkat sorunlarına yol açabilir.
  • Hamilelik ve Doğum Süreci: Anne karnında sigara, alkol kullanımı, erken doğum veya düşük doğum ağırlığı risk faktörleri arasındadır.
  • Çevresel Etmenler: Ekran maruziyeti, yetersiz uyku, kötü beslenme ve stresli yaşam koşulları da etkili olabilir.

Dikkat Eksikliği Olan Çocuklar Nasıl Desteklenmeli?

Her çocuk farklıdır; bu nedenle dikkat eksikliği olan çocuklara bireyselleştirilmiş bir yaklaşım gerekir. Aşağıdaki stratejiler oldukça etkilidir:

1. Uzman Desteği Alın

Çocuk psikiyatristi, çocuk nöroloğu veya psikolog/pedagog çocuğun değerlendirmesini yaparak tanı koyabilir. Gerekli durumlarda ilaç tedavisi önerilebilir.

2. Davranışsal Terapi Uygulayın

  • Pozitif pekiştirme yöntemleri (ödül sistemi gibi)
  • Küçük hedefler belirleyerek başarı hissi oluşturma
  • Olumsuz davranışlar yerine alternatifler sunma

3. Ev Ortamında Destekleyici Önlemler Alın

  • Sakin, dikkat dağıtmayan bir çalışma ortamı oluşturun
  • Görevleri küçük parçalara bölün
  • Çocuğa net ve anlaşılır yönergeler verin
  • Günlük rutin oluşturun

4. Okul İş Birliği Sağlayın

Öğretmenlerle sürekli iletişimde olun. Öğrenciye özel planlamalar (bireyselleştirilmiş eğitim planı – BEP) yapılabilir.

5. Sağlıklı Yaşam Alışkanlıkları Kazandırın

  • Dengeli beslenme (omega-3, protein açısından zengin gıdalar)
  • Düzenli uyku
  • Fiziksel aktivite (spor, açık hava oyunları)
  • Ekran süresinin sınırlandırılması

Hangi Aktiviteler Dikkati Geliştirir?

Dikkat eksikliği olan çocuklar için bazı eğitici ve eğlenceli aktiviteler önerilir:

  • Puzzle, yapboz
  • Zeka oyunları
  • Dikkat geliştirici masa oyunları
  • Müzik aleti çalmak
  • Spor yapmak (özellikle yüzme, karate gibi odaklanma isteyen branşlar)

Bu aktiviteler, dikkat süresini uzatmaya ve zihinsel esnekliği artırmaya yardımcı olabilir.

Çocuklarda dikkat eksikliği, zamanında fark edilip doğru destek sağlandığında büyük ölçüde kontrol altına alınabilen bir durumdur. Ailelerin, öğretmenlerin ve sağlık profesyonellerinin iş birliği içinde çalışması; çocuğun hem akademik hem de sosyal başarısını artıracaktır.

Unutmayın, bu çocuklar “istemediği için değil, yapamadığı için” odaklanmakta zorlanır. Sabırlı ve anlayışlı bir yaklaşım, onların potansiyellerini ortaya çıkarmada en önemli anahtardır.

Nisan 9, 2025