Polikistik over sendromu (PKOS) tipik olarak düzensiz dönemlerle veya hiç adet görülmemesiyle ortaya çıkar. PKOS’lu kadınların yumurtalıklarında androjen adı verilen aşırı hormon üretiminden kaynaklanan çok sayıda kist oluşur. PKOS sendromu olan kadınların yaklaşık %50’si fazla kilolu veya obezdir.

Polikistik Over Sendromu Semptomları

Yaygın semptomlar arasında;

  • Akne
  • Aşırı Tüylenme
  • Erkek tipi kellik görülmektedir.

Hastalar, semptomlar kontrol altına alınmadığında

  • Kalp hastalığı
  • Endometriyal kanser
  • Şeker hastalığı
  • Yüksek tansiyon

gibi hastalıklar açısından daha fazla risk altındadır. Bu nedenle mutlaka tedavi planı çıkartılmalıdır.

Polikistik Over Sendromunda Semptomlar Nasıl Kontol Altına Alınır?

Polikistik over sendromu genetik, endokrin ve çevresel faktörlerden oluşur. Genetik faktörleri değiştirmemiz mümkün değildir. Ancak endokrin faktörler ilaçlarla kontrol edilebilmektedir. Bununla birlikte çevresel faktörler yani dışarıdan maruz kaldığımız beslenme, stres, kullanılan kimyasallar (kozmetik, deterjan vb.) gibi değiştirebileceğimiz rutin alışkanlıklar hastalığı daha iyi yönetmemize ve semptomların azalmasına yardımcı olur.

PKOS’ta 2 temel durum söz konusudur: İnsülin direnci ve inflamasyon. Bunları kontrol ettiğimizde hastalığın şiddeti daha az olacaktır. Bu nedenle sağlıklı ve dengeli beslenme oldukça önemlidir.

Beslenme Alışkanlıkları Polikistik Over Sendromunu Nasıl Etkiliyor?

PKOS’lu kadınların insülin seviyelerinin genellikle normalden daha yüksek olduğu bulunmuştur. İnsülin, pankreasta üretilen bir hormondur. Vücudumuzdaki hücrelerin şekeri (glikoz) enerjiye dönüştürmesine yardımcı olur. Yeterli insülin üretilmezse kan şekeri seviyesi yükselir. Aynı zamanda bu durum insülin direnci olduğunda da gerçekleşir.

İnsüline direnciniz varsa, vücudunuz kan şekeri seviyenizi normal tutmak için yüksek seviyelerde insülin salgılamaya çalışacaktır. Bununla birlikte çok yüksek insülin seviyeleri, yumurtalıklarınızın testosteron gibi daha fazla androjen üretmesine neden olacaktır.

İnsülin direncine, normal aralığın üzerinde bir vücut kitle indeksine sahip olunması da neden olmaktadır. İnsülin direnci kilo vermeyi zorlaştıran bir etkendir. Bu nedenle PKOS’lu kadınlar bu sorunu sıklıkla yaşarlar. Nişastalı ve şekerli yiyecekler gibi rafine karbonhidratlar açısından zengin bir beslenme, insülin direncini dolayısıyla kilo kaybını kontrol etmeyi daha zor hale getirir.

PKOS Durumunda Hangi Besinleri Tüketmeliyiz?

Yüksek lifli yiyecekler, sindirimi yavaşlatarak ve kan şekerinin yavaş yükselmesine yardımcı olarak daha az insülin salgılanmasına neden olur. Bu nedenle liften zengin besinler tüketmek gerekir.

Yüksek lif içeren besinler;

  • Brokoli
  • Karnabahar
  • Brüksel lahanası ve turpgiller
  • Yeşil yapraklı sebzeler
  • Kurubaklagiller
  • Elma, armut, çilek, yabanmersini gibi lifli şeker oranı düşük meyveler

Bunların yanı sıra tavuk ve balık gibi yağsız protein kaynakları lif sağlamaz. Ancak PKOS’lu kadınlar için çok doyurucu ve sağlıklı bir beslenme seçeneğidir.

Ayrıca inflamasyonu azaltmaya yardımcı olan yiyecekler de faydalı olacaktır. Bunlar;

  • Somon ve sardalya gibi yüksek omega-3 içeren balıklar
  • Keten tohumu
  • Chia tohumu
  • Çörekotu gibi bitkisel omega-3 kaynakları
  • Semizotu
  • Ceviz, badem, fındık
  • Zeytinyağı
  • Zerdeçal

Hangi Besinlerden Uzak Durmalıyız?

Rafine karbonhidratlar iltihaplanmaya neden olur. Bununla birlikte insülin direncini şiddetlendirir. Bu nedenle önemli ölçüde önlemek ve sınırlandırmak gerekir.

Bunlar, aşağıdakiler gibi yüksek oranda işlenmiş yiyecekleri içerir:

  • Beyaz ekmek, çörek, kek, kahvaltılık hamur işleri, şekerli tatlılar, beyaz undan yapılmış tüm yiyecekler
  • Şekerli atıştırmalıklar ve içecekler
  • Patates kızartması
  • Margarin

Bununla birlikte kırmızı veya işlenmiş et gibi iltihaplanmaya neden olan yiyecekleri diyetinizden azaltmak veya çıkarmak iyi bir fikirdir. Buğday unundan yapılan makarna ve erişteler yerine, fasulye veya mercimek unundan yapılan makarnalar mükemmel bir alternatiftir.

Polikistik Over Sendromu için Yaşam Tarzı Değişiklikleri

PKOS, birçok hastalıkta olduğu gibi, egzersiz ve günlük fiziksel hareket gibi aktif yaşam tarzı değişikliklerine olumlu yanıt verir. Haftada en az 150 dakika egzersiz yapmak idealdir. Egzersizin yanı sıra karbonhidrat miktarını sınırlandırmak insülin direncini azaltmaya yardımcı olabilir. Günlük aktivite, düşük şeker alımı ve düşük iltihaplı diyet kilo kaybına yardımcı olur.

Kadınlar kilo kaybıyla daha iyi yumurtlama yaşayabilir. Bu nedenle obez veya aşırı kilolu ve hamile kalmak isteyen kadınlar, doktor onaylı egzersizi özellikle dikkate almalıdır.

PKOS ile ilişkili semptomlar strese neden olabilir. Bu nedenle zihni sakinleştirmeye yardımcı olan ve vücudunuzla bağlantı kurmanıza izin veren stres azaltma teknikleri yardımcı olabilir. Bunlara yoga ve meditasyon dahildir.

Polikistik over sendromu olan hastanın;

  • Sağlıklı beslenmesi,
  • Kilosunu kontrol altında tutması,
  • Insülin direncini ve androjen hormon seviyesini kontrol ettirmesi,
  • Kadın doğum muayenesine düzenli gitmesi gerekmektedir.

PKOS tedavisi tüm bunlarla birlikte bir bütün olarak planlanmalıdır.

Dyt. Nergiz SARUHAN

Ağustos 5, 2021