İlkbaharın gelmesiyle çocuklarda bahar alerjisi ve benzeri alerjik hastalıklara daha dikkat etmek gerekiyor. Bahar alerjilerinin temel sebebi çiçek tozu yani polendir. Bu polenler rüzgâr yoluyla sürekli havalarda uçuşarak alerjik bünyeye sahip çocuklarda burun akıntısı, kaşıntı, öksürük, hırıltı, nefes darlığı yapabilmektedir.

Bitkilerin havaya saçtığı polenler, rüzgâr yoluyla 500 km uzağa kadar uçuşabilirler. Polen düzeyi; nemli ve rutubetli havalarda azalır ancak kuru ve güneşli havalarda artar. Ayrıca küresel ısınma alerjik hastalıkların artışındaki sebeplerden biri ve de en önemlisidir.

Polenler en çok ne zaman etkili?

Çayır çimen ağaç ve yabani otlar en önemli polen kaynağıdır. Ağaç polenleri Mart Nisan aylarında etkili olurken, yabani ot polenleri Ağustos Ekim aylarında yayılma göstermektedir. Sabah saatleri polen düzeyinin en yoğun olduğu zamanlardır. Ülkemizde özellikle Ankara, Samsun, Kütahya, Burdur; ağaç ve çayır polenleri açısından yoğun bölgelerdir.

Çocuklarda bahar alerjisi belirtileri

En önemli bahar alerji çeşitleri mevsimsel alerjik ataklar halinde hapşırık, burun akıntısı, kaşıntı, gözlerde sulanma kaşıntı, boğazda kaşıntı hissi şeklinde belirmektedir. Anne babada alerji öyküsü varsa çocuklarda görülme olasılığı bariz bir şekilde artmaktadır. Halk arasında saman nezlesi olarak adlandırılan mevsimsel alerjik rinit olan çocuklar yanlarında sürekli burun silmek için mendille dolanırlar. Gündüz burun akması, gece ise burun tıkanıklığı yapar. Çocukların gece uyku düzenleri bozulur. Gündüz sık hapşırık, burun akıntısı, gözlerde yanma kızarıklık ve kaşıntı gibi şikayetler nedeniyle çocukların konsantrasyonu azalır. Bu nedenle alerjik rinit okul başarısızlığını da beraberinde getirir.

Özellikle çocuklarda, el ayasıyla burnu yukarıya kaldırarak hava yolunu açma ve kaşıntı hissini azaltma amacıyla yapılan “Alerjik selam” sık görülür. Alerjik selam hareketini devamlı ve uzun süre tekrarlama burun ucunda yatay bir çizgi oluşumuna neden olur. Bunun yanı sıra çocuklarda göz altlarında morluklar belirir. Ayrıca alerjik reaksiyon sebebiyle geniz akıntısına bağlı gece öksürükleri, gündüz ise sürekli geniz temizleme sesi gibi bulgular gözlenir.

Alerjik astım ataklarında bahar döneminde polen hassasiyeti olan çocuklar da gözlemlenebilmektedir. Çocukluk dönemi astımın %90 sebebi alerjik kökenlidir. Dolayısıyla bahar dönemi polen hassasiyeti olan çocuklarda, astım atağı da oluşabilmektedir.

Bahar alerjisinden çocuklarımızı nasıl koruyabiliriz?

Peki çocukların bahar alerjisinden en az etkilenebilmesi için, ebeveynlerin yapması gerekenler nelerdir?

  • Polenlerin en yaygın olduğu saatler sabah saatleri olduğu için genelde yürüyüş ve kır gezileri öğleye doğru güneşli, havadar yerlerde yapılmalıdır.
  • İyi havalandırılmayan mekanlardan uzak durulmalıdır.
  • Çocukları el temizliği ve hijyeni konusunda bilgilendirmeli ve onlara örnek olunmalıdır. Anne-babaların eve geldiklerinde önce ellerini ve yüzünü yıkadıktan sonra çocuklarıyla temasa geçmesi gereklidir.
  • İyi ve dengeli beslenme, güçlü bağışıklık sağlar. Doğru beslenme ve düzenli uyku alışkanlığı kazandırılan çocuklarda hastalık sürekliliğinin az olacağı aşikardır.

Nasıl tanı konur?

Şikayetleri olan, polen alerjilerinden şüphelenen anne-babaların şikâyet geçmişi olan çocuklarında klinik muayene, alerji deri tetkikleri ile tanı konulmaktadır. Burun sürüntü tahlili, total IgE, kan tahlilleri gibi tetkikler de gerekebilmektedir.

Bahar alerjisi tedavisi

Polenlerden kaçmak için gerekli tedbirleri almak önemlidir. Öncelikle doğru teşhis ve alerjinin ne ile ilişkili olduğunun tespitinin yapılması tedavi aşamasında oldukça önemlidir. En etkili tedavi alerjenlerden korunmadır. Ancak bu her zaman mümkün değildir. Tüm tedbirlerin alınmasına rağmen şikayetlerin devamında ilaçla tedavi veya aşı tedavisi uygulanabilmektedir.

Bahar alerjisinden korunmak için nelere dikkat edilmeli?

  • Polenin en yoğun olduğu sabah saatlerinde açık havaya çıkmamalı. Kapalı alanların sabah saatlerinde havalandırılmaması gerekir
  • Polenlerin yoğun olduğu deniz açık havada spor yapılmamalıdır.
  • Klimalarda polen filtresi kullanılması önemlidir.
  • Açık havaya çıkarken şapka ve gözlük kullanılmalıdır.
  • Dışarda giyilen kıyafetler, eve gelince değiştirilmelidir.
  • Dışarıya illa çıkması gerekiyorsa burun iç kısmı ve göz çevresine ince tabaka halinde vazelin sürülebilir. Bu sayede polenler vazeline yapışmakta ve içeri girişi engellenmektedir
  • Hava değişimi içerideki havayı kullanarak temizleyen, dışardaki havayı kullanmayan özel klimalar aracılığıyla yapılmalıdır.
  • Yatmadan önce duş alınmalı ya da saçlar yıkanmalıdır.
  • Evde toz barındıran halı, kilim gibi ev eşyaları kullanmamaya özen gösterilmelidir.
  • Sigaradan çocuklar uzak tutulmalıdır.

Uzm. Dr. Vahit ERNAS

Haziran 17, 2021