İdrar yolu enfeksiyonları çocuklarda üst solunum yolu enfeksiyonlarından sonra en sık görülen enfeksiyonlardır. İdrar yolu enfeksiyonu göreceli olarak antibiyotiklerle tedavi edilebilen iyi huylu bölgesel enfeksiyonlar olabilmektedir. Ancak tedavi edilmediği takdirde kalıcı böbrek hasarlarına da sebep olabilmektedir.

Ülkemizde çocukluk çağı hipertansiyonu ve böbrek yetmezliğinin en önemli sebebi olarak idrar yolu enfeksiyonları gösterilmektedir. Bu nedenle erken tanı ve etkin tedavi komplikasyon gelişme riskinin azaltılabilmesi açısından çok önemlidir.

İdrar yolu enfeksiyonları hangi organlarda oluşur?

İdrar yolu enfeksiyonları böbreklerde, böbreklerden mesaneye idrarı ileten üreter olarak adlandırılan iki tüpte, mesanede ve mesaneden idrar çıkışını sağlayan üretra olarak adlandırılan kısa tüpte görülebilmektedir. Böbrek ve üreterlerde idrar yolu enfeksiyonları daha az görülmektedir. Bununla birlikte bu tür enfeksiyonlar gürültülü bir tabloyla kendini gösterir ve daha tehlikelidir.

Bu enfeksiyonların çocukluk çağındaki sıklığı yaş gruplarına ve cinsiyete göre değişiklik göstermektedir. Örneğin yenidoğan döneminde erkek çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu daha sık görülmektedir. Buna karşın yenidoğan dönemi dışında kız çocuklarında görülme sıklığı artar.

İdrar yolu enfeksiyonunun belirtileri nelerdir?

Yenidoğan ve küçük yaştaki çocuklarda idrar yolları ile doğrudan ilişkili belirti ve bulgular nadirdir. Bu yaş grubundaki çocuklarda idrar yolu enfeksiyonları belirtileri;

  • huzursuzluk,
  • iştahsızlık,
  • emmeme,
  • kusma,
  • kilo alamama,
  • uzamış sarılık,
  • ishal,
  • kötü kokulu idrar olabilir.

Ateş, yenidoğanlar hariç 1-12 ay arasındaki bebeklerin hemen tümünde enfeksiyonun tek belirtisi olabilmektedir. Bu nedenle bebeklerin hepsinde açıklanamayan veya yüksek ateşin varlığında idrar tetkikleri mutlaka yapılmalıdır.

Okul çağı çocuklarda idrar yolu enfeksiyonları klinik belirti ve bulguları daha tipiktir:

  • Sık ve ani idrara çıkma gereksinimi,
  • idrar yaparken yanma,
  • karın ağrısı,
  • yan ağrısı,
  • işeme bozuklukları,
  • idrar kaçırmalar,
  • kabızlık ve pis kokulu idrar,
  • ateş görülebilmektedir.

Ateş bu yaş gurubunda küçük yaşlara göre daha seyrek görülmektedir. Bu yüzden ateşin varlığı enfeksiyonun ciddi olduğunu düşündürmelidir.

Adelosan dönemde kızlarda daha sık görülmektedir. Sık belirti ve bulgular:

  • idrar yaparken yanma,
  • sık idrara çıkma veya idrar kaçırma,
  • pis kokulu idrar,
  • karında rahatsızlık hissidir.

İdrar yolu enfeksiyonu tanısı

İdrar yolu enfeksiyonu tanısı idrar tahlili ve uygun alınan idrar kültürü ile konulmaktadır. Kesin tanı idrar kültüründe anlamlı miktarda bakteri üremesi ile konulmaktadır. Kültür için torba ile alınan idrar, orta akım idrarı, idrar sondası ile idrar torbasından alınmış veya suprapubik aspirasyonla (idrar kesesine cilt üzerinden enjektörle girerek) alınmış idrar kullanılabilir. İdrar örneğinin bekletilmeden laboratuvara hızlı ulaşması bulaş olasılığını önler ve güvenilir sonuçlar alınmasını sağlar. Ayrıca idrar yolu enfeksiyonu geçiren her çocuğa böbrek ultrasonu çekilmelidir. Böylece idrar yolu enfeksiyonu geçirme riskini arttıran anatomik bozukluklar varsa tespit edilir.

Çocuklarda idrar yolu enfeksiyonları tedavisi

İdrar yolu enfeksiyonu antibiyotiklerle tedavi edilir. Tedaviler 7-10 güne tamamlanır. Tedavide amaç;

  • semptomatik rahatlamayı sağlamak,
  • enfeksiyonu tedavi etmek,
  • böbrek hasarını ve idrar yolu enfeksiyonlarının tekrarını önlemektir.

Küçük bebekler, dirençli ateşi olan ve genel durumu ile ağızdan alımı kötü olan hastaların hastaneye yatırılması gerekebilmektedir.

Uzm. Dr. Nevin DURMAZ

Şubat 22, 2022