İyot eksikliği nedir sorusuna cevap vermeden önce iyotun vücuttaki işlevleri hakkında bilgi vermek gerekir. Doğal olarak bazı besin kaynaklarında bulunan iyot, vücudun kendi kendine üretemediği bir element türüdür. Başta enerji metabolizması olmak üzere vücutta birçok görev üstlenen iyot minerali, tiroid hormonları arasındaki tiroksin ve triyodotironinin bir bileşenidir. Bu hormonlar, protein sentezi gibi vücut için oldukça önemli birçok biyokimyasal reaksiyonu düzenlemenin yanı sıra anne karnındaki fetüsün ve bebeklerin, merkezi iskelet ve sinir sisteminin gelişiminde rol oynar.

Bazı besinlerde doğal olarak bulunan iyotun kaynağı topraktır. Dünya üzerindeki toprak çeşitliliğine bağlı olarak iyot miktarı farklılık gösterir. Topraktaki iyot miktarı ise besinlerin iyot içeriğini doğrudan etkiler. Ancak bazı bölgelerde bulunan topraklar, iyot bakımından fakirdir. Dolayısıyla bu bölgelerde yaşayan kişilerin iyot eksikliği yaşama ihtimali oldukça yüksektir. İyot eksikliği, kişilerde pek çok hastalığın oluşumuna zemin hazırlayabilir.

Hangi Besinler İyot İçerir?

Dünyadaki temel iyot kaynağı aslında denizlerdir. Dolayısıyla iyot açısından en zengin olan madde deniz yosunudur. Her ne kadar dünyanın değişik noktalarında deniz yosunu, farklı şekillerde tüketilse de ülkemizde bu durum pek yaygın değildir. Ülkemizde iyot kaynağı olarak öne çıkan madde, iyotla zenginleştirilmiş olan sofra tuzlarıdır. Bu nedenle iyot içeriği açısından fakir toprakları bulunan ülkemizde iyotlu sofra tuzu kullanmak oldukça önemli bir konudur.

Günlük yaşamda kullanılan iyotla zenginleştirilmiş tuzlarda yüksek miktarda iyot bulunur ve bu miktar, günlük ihtiyacın karşılanması için yeterlidir. Ancak son dönemlerde büyük ilgi gören çeşitli özelliklere sahip kaya tuzlarını kullananlar için iyot eksikliği riski gündeme gelmektedir. İyot eksikliğine bağlı olarak birçok hormonal hastalık ortaya çıkabileceğinden yeterli miktarda iyotlu tuz kullanımına dikkat edilmelidir. Ancak tuzun aşırı tüketiminin de sağlık için zararlı olduğu unutulmamalıdır. Bu nedenle tuz tüketiminde dengeli olmaya özen göstermek gerekmektedir.

İyot Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Dünya genelinde ve ülkemizde yaygın olarak rastlanan mineral eksikliklerinden biri, iyot eksikliğidir. İyot eksikliği belirtileri, sorunu yaşayan tüm kişilerde benzer semptomlarla kendini gösterir. Belirtilerin büyük bir çoğunluğu ise tiroid hormonu üretimindeki bozukluklara bağlı olarak ortaya çıkar.

İyot eksikliği yaşayan kişilerde sıklıkla görülen belirtiler ise şunlardır:

  • Ciltte kuruluk
  • Saç dökülmesi
  • Guatr oluşumuna bağlı olarak boyunda şişlik
  • Kabızlık
  • Depresyon
  • Kolesterol yüksekliği
  • Kemik ve kas rahatsızlıkları
  • Sürekli yorgun hissetmek
  • Kilo almak
  • Unutkanlık ve bilinç bulanıklığı
  • Baş dönmesi ve bayılma
  • Kalp ritminde yavaşlama

Bu belirtilerin görüldüğü kişilerde iyot düzeylerinin mutlaka araştırılması gerekir. Bunun için uygulanan en basit yöntemler ise idrarda spot iyot miktarının araştırılması ve kandaki iyot seviyesinin ölçülmesi için yapılan testlerdir.

Testlerin sonucuna bağlı olarak iyot eksikliği tanısı konulan hastalarda doktorun önerisine bağlı olarak vakit kaybetmeden iyot takviyesine başlanması gerekir.

Mart 23, 2023