Distoni, kasların istemsiz ve sürekli kasılması ile karakterize bir hareket bozukluğudur. Bu, vücudun farklı bölgelerindeki kaslarda ağrıya, sertliğe ve anormal pozisyonlara neden olabilir. Hem genetik hem de çevresel faktörler nedeniyle ortaya çıkabilir ve yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.

Distoni Çeşitleri

Distoninin birçok türü vardır. Bu türler hangi kasların etkilendiğine, kasların ne kadar süreyle kasıldığına ve hangi durumlarda kasılmaların oluştuğuna bağlıdır. Distoni türleri şunlardır:

  • Fokal distoni: Bu, bir kas grubunun sıkışmasıyla karakterizedir. Yüz, göz, boyun, el, ayak veya vücudun diğer bir bölgesinde meydana gelebilir. Örneğin, yüzdeki bir kasın sıkışması, göz kapaklarının kapanmasına veya ağız açıklığının azalmasına neden olabilir.
  • Segmental distoni: Bu tür, iki veya daha fazla komşu bölgedeki kasların sıkışmasıyla karakterizedir. Örneğin, bir bacakta distoni ve ilgili kalça bölgesindeki kasların sıkışması segmental distoni olarak adlandırılır.
  • Genel distoni: Bu, vücudun birçok kas grubunda meydana gelen bir türdür. Bu tür distonide, kas kasılmaları kas gruplarının etkilenmesine bağlı olarak koordinasyon bozukluğuna neden olabilir.

Distoni Nedenleri

Distoninin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik faktörler, beyin lezyonları, enfeksiyonlar, ilaçlar veya toksinler dahil olmak üzere çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir. Distoninin en yaygın nedenleri şunlardır:

  • Genetik faktörler: Bazı distoni türleri kalıtımsal olabilir. Örneğin, DYT1 gen mutasyonları distoninin en yaygın genetik nedenidir. Bu mutasyon, kasların normal şekilde işlev görmesini sağlayan protein torsin A’yı etkiler.
  • Beyin lezyonları: Beyin hasarı, travma, inme veya enfeksiyon gibi faktörler distoninin nedeni olabilir. Bu tür, beyindeki hareketi kontrol eden alanlardaki hasardan kaynaklanabilir.
  • İlaçlar veya toksinler: Bazı ilaçlar veya toksinlerin yan etkisi olarak ortaya çıkabilir. Bu ilaçlar arasında antipsikotikler ve antiemetikler yer alırken, toksinler arasında ağır metaller ve pestisitler yer alabilir.

Distoniye Sebep Olan Hastalıklar

Distoniye sebep olan hastalıklar çok çeşitlidir ve çoğu zaman kesin bir neden belirlenemeyebilir. Ancak bazı durumlarda, hastalık aşağıdaki diğer hastalıklarla ilişkilendirilebilir:

  1. Parkinson hastalığı
  2. Huntington hastalığı
  3. Wilson hastalığı
  4. Kombine koreoatetozis
  5. Tardif diskinezi
  6. Blefarospazm
  7. Servikal distoni
  8. Spastik distoni
  9. Kistik fibroz
  10. Nöroakantositoz tip 2

Bu hastalıkların bazıları genetik kökenli olabilirken, bazıları çevresel faktörlerden kaynaklanabilir. Ancak, distoninin nedeni genellikle kesin olarak belirlenemez ve nadiren tek bir faktöre bağlıdır. Distoniye sebep olan nedenler arasında beyin hasarı, ilaç kullanımı, enfeksiyonlar, metabolik bozukluklar ve nörotransmitter bozuklukları da sayılabilir.

Distoninin Belirtileri

Distoninin belirtileri, etkilenen kas grubuna ve distoninin türüne bağlıdır. Ancak, distoninin en yaygın belirtileri şunlardır:

  • Kasların istemsiz ve sürekli kasılması
  • Kasların sertliği ve ağrısı
  • Anormal pozisyonlar
  • Hareketlerin sıradışı olması
  • Vücut bölümlerinin titremesi veya sarsılması
  • Konuşma bozuklukları

Distoniyi Tetikleyen Faktörler

Distoni, farklı faktörler tarafından tetiklenebilir ve semptomlarını kötüleştirebilir. Her bireyin distoniye tepkisi farklı olabilir ve bazı faktörlerin bazı kişilerde etkisi daha fazla olabilir. Bununla birlikte, genellikle distoniye yol açabilen faktörler arasında şunlar yer alır:

  1. Stres: Stres ve gerginlik, semptomları kötüleştirebilir ve tedaviye dirençli hale getirebilir.
  2. Yorgunluk: Uzun süreli aktivite veya uykusuzluk, distoni belirtilerini kötüleştirebilir.
  3. Belirli pozisyonlar: Bazı hareketler veya pozisyonlar, özellikle tekrarlanan hareketler veya sıradan aktiviteler, belirtileri tetikleyebilir.
  4. Soğuk hava: Soğuk, semptomları kötüleştirebilir veya artırabilir.
  5. Diğer hastalıklar: Bazı diğer nörolojik veya metabolik hastalıklar, distoniyi tetikleyebilir veya belirtileri kötüleştirebilir.
  6. İlaçlar: Bazı ilaçlar, distoni semptomlarını kötüleştirebilir veya distoniye neden olabilir.
  7. Yorucu egzersizler: Yoğun egzersiz veya fiziksel aktivite, belirtileri kötüleştirebilir.
  8. Sıcak hava: Bazı kişilerde, sıcak ve nemli hava hastalık belirtilerini kötüleştirebilir.

Distonisi olan bireyler, belirtileri tetikleyen faktörleri tanıyarak ve mümkün olduğunca bu faktörlerden kaçınarak semptomlarını azaltmaya çalışabilirler. Ayrıca, belirtileri azaltmak için egzersiz, fizik tedavi ve ilaç tedavisi gibi yöntemler de kullanılabilir.

Distoni Teşhisi ve Tedavisi

Distoninin teşhisi, tıbbi öykü, fizik muayene ve bazı görüntüleme testleri ile konulur. Bu testler arasında manyetik rezonans görüntüleme (MRG), bilgisayarlı tomografi (BT) ve elektromiyografi (EMG) yer alabilir.

Distoninin tedavisi, distoninin türüne ve şiddetine bağlıdır. Fokal distonilerde, botulinum toksini enjeksiyonları, kas spazmlarını azaltmak ve ağrıyı hafifletmek için kullanılabilir. Bu enjeksiyonlar, genellikle 3-4 ayda bir yapılır.

İlaçlar da tedavide kullanılır. Bu ilaçlar arasında antikolinerjikler, dopamin agonistleri ve benzodiazepinler yer alır. Ancak, ilaçlar distoninin tüm belirtilerini ortadan kaldıramayabilir.

Cerrahi seçenekler de distoni tedavisinde kullanılabilir. Bu seçenekler arasında derin beyin stimülasyonu (DBS) ve selektif dorsal rizotomi (SDR) yer alır. Bu prosedürler, genellikle ağır veya ilaçlara dirençli distoniler için uygulanır.

Sonuç olarak, distoni, kasların istemsiz ve sürekli kasılması ile karakterize bir hareket bozukluğudur. Distoni teşhisi ve tedavisi için uzman bir sağlık profesyoneline başvurmak gerekir.

Mayıs 25, 2023