MR Zararlı mı? MR Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR veya MRI), modern tıbbın en güvenilir tanı araçlarından biridir. Ancak hastalar arasında hâlâ “MR zararlı mı?” sorusu sıkça sorulur. (Emar diye telaffuz edilmesi nedeniyle halk arasında “emar zararlı mı” şeklinde de araştırılabilmektedir.) Bu endişeler, genellikle radyasyonla karıştırma, kapalı alan korkusu veya yanlış bilgilerden kaynaklanır. Bu makalede MR’ın gerçekten zararlı olup olmadığını, hangi durumlarda dikkat edilmesi gerektiğini ve toplumda yanlış bilinen efsaneleri bilimsel temelde ele alacağız.

MR Nedir ve Nasıl Çalışır?

MR, yüksek güçlü manyetik alan ve radyo dalgaları kullanarak vücut iç yapılarının detaylı görüntülerini elde eden bir tanı yöntemidir. Röntgen ya da bilgisayarlı tomografi (BT) gibi yöntemlerden farklı olarak iyonizan radyasyon (radyasyonun zararlı formu) içermez. Bu yönüyle özellikle yumuşak doku, beyin, omurilik ve kas-iskelet sistemi hastalıklarında oldukça etkilidir.

MR Zararlı mı? Bilim Ne Diyor?

1. Radyasyon İçermez

En büyük yanılgılardan biri, MR’ın radyasyon yaydığıdır. Oysa MR’da iyonizan radyasyon yoktur. Yani röntgen veya BT gibi hücre hasarına yol açabilecek ışınlar kullanılmaz. Bu nedenle MR’ın uzun vadede kansere yol açma riski yoktur.

2. Manyetik Alanın Etkisi

MR cihazı güçlü bir manyetik alan üretir. Bu alan, vücutta herhangi bir fiziksel zarar oluşturmaz. Ancak bazı durumlarda, örneğin vücutta metal implant, kalp pili, koklear implant gibi cihazlar varsa, MR çekimi riskli olabilir. Bu nedenle hastanın önceden bilgilendirme yapması çok önemlidir.

3. Isı ve Ses Etkisi

MR sırasında bazı hastalar vücutlarında hafif ısınma veya yüksek seslerden rahatsızlık duyabilir. Bu etkiler kalıcı değildir ve cihaz tarafından üretilen radyo frekanslarının doğal sonucudur. Kulaklıkla müzik dinletisi veya kulak tıkaçları bu rahatsızlıkları azaltabilir.

Hamilelikte MR Güvenli mi?

Hamileliğin özellikle ilk 3 ayında (ilk trimester) MR sadece zorunlu durumlarda tercih edilir. Ancak şu ana kadar yapılan bilimsel çalışmalarda, MR’ın gebeliğe veya fetüse doğrudan zarar verdiğine dair bir bulgu bulunmamıştır. Kontrast madde kullanımı ise gebelikte önerilmez, çünkü plasenta yoluyla bebeğe geçebilir.

Çocuklarda MR Zararlı mı?

Çocuklar da MR görüntüleme için uygundur. Radyasyon içermemesi, MR’ı çocuklar için ideal bir tanı yöntemi yapar. Ancak çocukların hareketsiz duramaması nedeniyle bazen hafif sedasyon gerekebilir. Sedasyonun riskleri, MR’ın kendisinden değil, uygulama şeklinden kaynaklanır.

MR’da Kullanılan Kontrast Maddeler Zararlı mı?

Bazı MR çekimlerinde daha net görüntü elde etmek için kontrast maddeler (genellikle gadolinyum bazlı) kullanılır. Bu maddeler, böbrek fonksiyonları normal olan kişilerde genellikle güvenlidir. Ancak böbrek hastalığı olanlarda nadiren de olsa nefrojenik sistemik fibrozis (NSF) adı verilen ciddi bir durum gelişebilir. Bu nedenle böbrek fonksiyon testleri göz önünde bulundurularak karar verilir.

MR Sonrası Vücutta Etki Kalır mı?

Hayır. MR çekimi sonrası vücutta kalıcı hiçbir etki oluşmaz. Manyetik alan ve radyo dalgaları, görüntüleme işlemi tamamlandıktan sonra ortadan kalkar. MR çekimi sırasında vücuda herhangi bir madde gönderilmez (kontrast madde dışında).

Yanlış Bilinenler ve Gerçekler

MR Çekimi Öncesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Vücudunuzda metal protez, vida, kalp pili varsa mutlaka bildirin.
• Hamileyseniz mutlaka hekiminizi bilgilendirin.
• MR öncesinde makyaj, takı, saat, kredi kartı gibi metal içeren eşyaları çıkarın.
• Kapalı alan korkusu yaşıyorsanız, hekimle görüşerek açık MR alternatiflerini değerlendirin.

Kapalı MR Cihazı Korkusu: Ne Yapılabilir?

Bazı bireyler MR cihazının dar yapısından dolayı klostrofobi (kapalı alan korkusu) yaşayabilir. Bu durumda:

• Açık MR cihazları tercih edilebilir.
• Hafif anksiyete giderici ilaçlar ile işlem rahatlatılabilir.
• Bazı merkezlerde video, müzik veya sanal gerçeklik gözlüğü kullanımı sunulabilir.

Sonuç: MR Zararlı mı?

Tıbbi gereklilikler doğrultusunda ve uygun protokollerle yapılan MR çekimi zararlı değildir. Aksine, pek çok hastalığın erken teşhisi ve tedavi planlamasında vazgeçilmez bir yöntemdir. Radyasyon içermemesi nedeniyle özellikle çocuklar, hamileler ve genç yaş grubu için güvenli bir tercihtir. Sadece metal implant taşıyanlar veya kontrast maddeye karşı alerjisi olanlar için bazı önlemler alınmalıdır.

Sık Sorulan Sorular