Demir eksikliği anemisi vücuttaki demir miktarının yetersiz olması nedeniyle oluşan bir anemi (kansızlık) türüdür. Kırmızı kan hücreleri olan hemoglobin vücut dokularına oksijen taşınmasını sağlamaktadır. Demir vücutta yeterli seviyede bulunmadığında alyuvar hücreleri yeterli miktarda hemoglobin üretemez. Bununla birlikte hücrelere, dokulara ve organlara taşınan oksijen miktarı da azalır. Bu durum demir eksikliği anemisi olarak adlandırılır.
Demir Eksikliği Anemisinin Belirtileri Nelerdir?
Demir eksikliği anemisinin belirtilerini erken dönemde fark etmek genellikle zordur. Ancak bazı erken belirtiler görülebilmektedir. Erken dönemde görülebilen belirtiler aşağıdaki gibidir:
- Saç dökülmesi ve tırnakların kolaylıkla kırılabilmesi
- Kuru cilt
- Dudak köşelerinde çatlaklar oluşması
- Dilde yanmalar
- Ağız mukozasında hassasiyet
Demir eksikliğinin ilerlemesi ile birlikte aşağıdaki belirtiler daha belirgin hale gelmektedir:
- Sürekli halsizlik ve yorgunluk
- Dikkat problemleri
- Egzersiz vb. aktiviteler sırasında çabuk yorulma ve nefes nefese kalma
- Baş dönmesi, göz kararması
- Baş ağrısı
- Depresif ruh hali
- Uyku problemleri
- Normalden fazla üşüme
- Soluk cilt rengi
- Dilde şişme
- Kulak çınlaması
- El ve ayaklarda uyuşma veya karıncalanma
Demir Eksikliği Anemisi Nedenleri
Vücutta kendiliğinden üretilemeyen bir mineral olan demirin besinler yolu ile alınması gerekmektedir. Beslenmede yeterli miktarda demire yer verilmediğinde vücutta demir eksikliği ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte vücudun normalden daha fazla demir ihtiyacının olması ya da çeşitli sebeplerle vücuttaki demir kaybının fazla olması da demir eksikliğine yol açabilmektedir.
Vücutta demir ihtiyacının arttığı durumlar
- Gebelik ya da emzirme dönemi
- Sık aralıklarla doğum yapma
- Büyüme çağında olma
- Ergenlik dönemi
Vücuttan demir kaybının olduğu durumlar
- Şiddetli adet kanamaları
- Aşırı kan kaybının oluşması (mide ülseri, hemoroid ya da kaza geçirmiş olmak gibi sebeplerle meydana gelebilmektedir.)
- Aşırı egzersiz (idrar ve terle demir ve diğer minerallerin vücuttan çokça dışarı atılması)
Yetersiz demir alımı
- Yetersiz beslenme
- Vejeteryan ve vegan beslenme
Diğer sebepler
- Kolon polipi, mide fıtığı, peptik ülser gibi kan kaybına sebep olabilen hastalıklar
- Demir emilimini engelleyen sağlık problemlerinin varlığı (Örneğin Çölyak hastalığının olması ya da ince bağırsağın bir kısmının ameliyat ile alınmış olması vb.)
- Yemeklerle birlikte çay, kahve veya kola gibi kafein içeren içeceklerin tüketilmesi (demir emilimini önemli ölçüde azaltmaktadır)
- Kalıtsal demir eksikliğinin olması
- Demir emilimini bozan ilaçların kullanılması
Demir Eksikliği Hangi Sağlık Problemlerine Yol Açar?
Aşağıdaki problemler demir eksikliği anemisinin tedavi edilmemesi ile ortaya çıkabilmektedir.
- Kalp rahatsızlıkları
- Hamilelik döneminde çeşitli problemlerin oluşması (düşük doğum ağırlığı, erken doğum riski vb.)
- Bağışıklık sisteminin zayıflaması
- Bebeklerde ve çocuklarda zeka gelişiminde gerilik
- Huzursuz bacak sendromu
Demir Eksikliği Anemisi Nasıl Önlenir?
Demir eksikliği anemisi nasıl önlenir sorusuna verilebilecek en iyi cevap demir içeren besinleri tüketmek olacaktır. Bu nedenle öncelikle demir bakımından zengin besinleri tüketmek gerekmektedir. Ayrıca bu besinleri demir emilimini kolaylaştıran C vitamini bakımından zengin besinlerle birlikte tüketmek de faydalı olacaktır. Bununla birlikte demir emilimini azaltan gıdalardan kaçınmak da demir eksikliğini önlemek için yararlıdır.
Demir Emilimini Hangi Yiyecekler Engeller?
- Soya, yer fıstığı gibi yağlı tohumlar
- Kahve, kola ve siyah çay gibi kafeinli içecekler
- Kalsiyum tuzları
Bu besinler demir emilimini azaltmaktadır. Bu nedenle demir içeren besinler ile birlikte tüketilmemelidir.
Demir İçeren Besinler Nelerdir?
- Kırmızı et ve beyaz et
- Sakatatlar
- Koyu yeşil yapraklı sebzeler (semizotu, ıspanak, karalahana vb.)
- Bakliyatlar
- Yumurta
- Patates
- Kuru meyve ve kuruyemişler
- Kabuklu deniz ürünleri
- Pancar
- Yulaf
- Pekmez
- Bal