Haşimato nedir? Haşimato tiroiditi, bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırdığı, sonuçta bezin zamanla iltihaplanıp yetersiz hormon üretmesine (hipotiroidi) yol açabilen otoimmün bir hastalıktır. En sık görülen kalıcı hipotiroidi nedenlerinden biridir. Süreç yıllara yayılabilir; başlangıçta hiçbir belirti vermeyebilir, ilerledikçe yorgunluk, üşüme, kilo artışı, saç dökülmesi gibi yakınmalarla kendini gösterebilir. Erken tanı ve uygun dozda levotiroksin tedavisiyle yakınmalar kontrol altına alınır, yaşam kalitesi normale döner.

Haşimato tiroiditi nasıl gelişir?

Bağışıklık sistemi bilinmeyen nedenlerle tiroid dokusunu yabancı görür. Anti-TPO ve anti-tiroglobulin (anti-Tg) gibi antikorlar yükselir; lenfositler bezin içinde birikir, doku zamanla hasarlanır. Başlangıçta tiroid normal çalışabilir; ilerleyen dönemde hormon üretimi azalır ve TSH yükselirken serbest T4 düşer. Daha nadiren, iltihabın aktif olduğu kısa bir dönemde tirotoksik yakınmalar (çarpıntı, terleme) görülebilir; buna “hashitoksikoz” denir ve geçicidir.

Kimlerde daha sık görülür?

  • Kadınlarda erkeklere göre belirgin daha sık, özellikle 20–50 yaş arası
  • Ailede tiroid veya diğer otoimmün hastalık öyküsü olanlar
  • Tip 1 diyabet, çölyak, vitiligo, romatoid artrit gibi otoimmün hastalık eşliği
  • İyot alımındaki dengesizlikler (çok yüksek ya da çok düşük)
  • Doğum sonrası dönem (postpartum tiroidit ile karışabilir)
  • Bazı çevresel tetikleyiciler (enfeksiyonlar, sigara vb.) ve genetik yatkınlık

Haşimato belirtileri nelerdir?

Belirtiler çoğu kez sinsi başlar ve yavaş ilerler. En yaygınları:

  • Yorgunluk, halsizlik, uykuya meyil
  • Üşüme, soğuğa tahammülsüzlük, el–ayaklarda soğukluk
  • Kilo artışı, diyet ve egzersize rağmen zor veriliyor hissi
  • Ciltte kuruluk, saç dökülmesi, tırnak kırılganlığı
  • Kabızlık, şişkinlik
  • Depresif ruh hâli, konsantrasyon güçlüğü, unutkanlık
  • Adet düzensizliği, doğurganlık sorunları; erkeklerde libido azalması
  • Boyunda dolgunluk hissi; tiroid bezi büyüyebilir (guatr)

Belirtiler kişiden kişiye değişir; aynı kişide bile dönem dönem dalgalanabilir. Bu nedenle laboratuvar değerleri tanıda belirleyicidir.

Haşimato tanısı nasıl konur?

  • TSH ve serbest T4 (± serbest T3): Hipotiroidi şiddeti ve evresini gösterir.
  • Anti-TPO ve anti-Tg antikorları: Haşimato lehine yükselir (anti-TPO daha duyarlıdır).
  • Tiroid ultrasonu: Bezde heterojen yapı, hacim değişiklikleri ve eko patern bozukluğu görülebilir.
  • Diğer testler: Gerekli olursa B12/D vitamini, lipid profili, glukoz/HbA1c; eşlik eden otoimmüniteler için hedefe yönelik testler.

Subklinik hipotiroidi nedir?

TSH yüksek, serbest T4 normal olduğu durumdur. Yakınmalar eşlik edebilir; karar, TSH düzeyi, yaş, gebelik planı, kolesterol ve kalp hastalığı riskine göre bireyselleştirilir.

Haşimato ve gebelik

Tiroid hormonları, bebeğin beyin gelişimi için kritiktir.

  • Gebelik planlayan veya gebe kalmış hastalarda TSH hedefi daha dardır (çoğu merkezde <2,5 mIU/L hedefi benimsenir).
  • Gebelikte levotiroksin gereksinimi %20–30 artabilir; trimesterlere göre doz ayarı ve 4–6 haftada bir kontrol önerilir.
  • Doğum sonrası dönemde doz tekrar gözden geçirilir.

Haşimato nasıl tedavi edilir?

Temel yaklaşım eksik olan tiroid hormonunu yerine koymak ve belirtileri ortadan kaldırmaktır.

  • Levotiroksin (T4) replasmanı:
    • Sabah aç karnına, bir bardak suyla, kahvaltıdan en az 30–60 dakika önce;
    • Demir, kalsiyum, magnezyum, soya ürünleri ve proton pompa inhibitörleri gibi bazı ilaç/takviyelerle 2–4 saat aralıklı alınmalıdır.
    • Doz; yaş, kilo, kardiyak durum ve TSH hedefine göre ayarlanır.
    • Kontrol TSH ölçümü 6–8 hafta sonra yapılır (doz değişikliklerinden sonra da aynı aralıkla).
  • Hashitoksikoz döneminde: Semptomatik rahatlama için beta bloker kullanılabilir; antitiroid ilaçlar genellikle gerekmez çünkü tablo geçicidir.
  • Guatr–nodül eşliği: Ultrasonla düzenli izlem yapılır; şüpheli nodüllerde ince iğne biyopsisi gerekebilir.

Beslenme ve yaşam tarzı: Ne işe yarar, ne işe yaramaz?

  • İyot dengesi: Aşırı iyot (damla, povidon–iyot gargara, yüksek iyotlu takviyeler) otoimmüniti tetikleyebilir. Deniz ürünleri ve iyotlu tuzla dengeli alım genellikle yeterlidir.
  • Selenyum: Bazı çalışmalarda anti-TPO düzeylerinde düşüş bildirilmiştir; rutin selenyum takviyesi önerisi evrensel değildir. Kullanım kararı kişiye özeldir ve doz aşımı toksiktir.
  • Gluten ve süt ürünleri: Çölyak eşliği varsa glütensiz diyet şarttır; çölyak yoksa herkese glütensiz beslenme önerilmez. Laktoz intoleransı olanlarda levotiroksin emilimi ve yakınmalar etkilenebilir.
  • Kilo yönetimi: Hipotiroidi tedaviyle düzelse de kilo kontrolü için kalori dengesi ve düzenli egzersiz gerekir.
  • Sigara bırakma, düzenli uyku ve stres yönetimi genel iyilik hâlini ve hormon dengesini destekler.

İlaç etkileşimleri ve sık yapılan hatalar

  • Levotiroksinle aynı anda kalsiyum, demir, magnezyum, çinko, multivitamin, kolestiramin, sukralfat kullanmayın; en az 4 saat ara bırakın.
  • Kahve, liften çok zengin kahvaltılar ve soya ürünleri emilimi azaltabilir; ilacı önce, kahvaltıyı sonra alın.
  • Dozu kendi kendinize artırmayın/azaltmayın; TSH normal aralıktayken belirti varsa biyokimya, emilim ve uyum gözden geçirilmelidir.

Haşimato hangi hastalıklarla birlikte görülebilir?

İzlem: Ne sıklıkla kontrole gitmeliyim?

  • Yeni tanı veya doz değişikliğinde 6–8 haftada bir TSH kontrolü
  • Stabil dönemde 6–12 ayda bir
  • Gebelik, hızlı kilo değişimi, yeni ilaç başlama veya belirgin yakınma artışında erken kontrol

Çocuklarda ve ergenlerde Haşimato

Büyüme ve ergenlik hormonlarıyla etkileşim nedeniyle dikkatli izlem gerekir. Boy uzaması ve okul başarısı, yorgunluk ve dikkat sorunları açısından aile–pediatri–endokrin ekip çalışması önemlidir.

Sık sorulan sorular

Haşimato tamamen geçer mi?
Otoimmün eğilim kalıcıdır; tiroid fonksiyonu kişiden kişiye değişir. Birçok hastada ömür boyu düşük doz levotiroksin gerekebilir; doğru dozla yaşam normal seyreder.

Diyetle tiroidimi düzeltebilir miyim?
Uygun beslenme genel iyilik sağlar ancak hormonu yerine koymanın yerini tutmaz. Diyet, tedavinin destekleyicisidir.

Bitkisel takviyeler işe yarar mı?
Standart, güvenilir kanıt sınırlıdır. Bazı ürünler ilaçlarla etkileşebilir. Hekiminize danışmadan kullanmayın.

TSH normal ama şikâyetlerim var, neden?
Uyum, emilim, eşlik eden anemi/B12–D vitamini eksikliği, uyku ve ruh hâli, diğer ilaçlar gözden geçirilmelidir. Bazen hedef TSH aralığı kişiye göre daha dar tutulur.

Selenyum almalıyım mı?
Rutin öneri değildir. Alacaksanız doz–süre–güvenlik için hekim görüşü şarttır.

Aralık 31, 2025