Safra kesesi taşı şişkinlik, karın ağrısı gibi şikayetlere sebep olan bir hastalıktır. Çeşitli sebeplerle safra kesesinde tortulaşma oluşması ve zamanla bu birikintilerin safra taşlarına dönüşmesi durumudur. Basit vakalarda hiçbir belirti göstermeyebilir. Ancak tedavisi aksatılmamalıdır. Safra kesesi ameliyatı safra taşları için en sık uygulanan tedavi yöntemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bununla birlikte tedavi edilmediğinde ciddi sağlık problemlerine yol açabilmektedir.

Safra Kesesi Nedir?

Karaciğer tarafından üretilen safra sıvısı sindirimde görev almaktadır. Safra kesesi bu sıvının depolandığı karaciğerin hemen altında yer alan bir organdır. Bununla birlikte bu organda yer alan safra bağırsaklara ulaşarak vücudun sindirim işlevine katkıda bulunur.

Safra Kesesi Taşı Nasıl Oluşur?

Safra belli oranlarda bileşenlere sahiptir. Bu bileşenler sayesinde akışkan yapıdadır. Safra sıvısını etkileyen çeşitli hastalıklar ya da sağlık problemleri nedeniyle bu bileşenler değişime uğrayarak akışkanlığını kaybedebilmektedir. Bu durum safra kesesinde zamanla tortular oluşmasına sebep olur. Bu tortuların birikmesi sonucu da safra kesesi taşı oluşmaktadır. Taşların tedavisi için genellikle safra kesesi ameliyatı gerekli olmaktadır.

Safra Kesesinde Taş Oluşumuna Sebep Olan Durumlar

  • Safrada aşırı kolesterol birikmesi: Karaciğerden safraya atılan kolesterol miktarı fazla olduğunda fazla olan kolesterol safrada çözünemez hale gelebilmektedir. Zamanla bu fazla miktardaki kolesterol kristalleşebilmekte ve bu nedenle taş oluşabilmektedir.
  • Safrada aşırı bilirubin birikmesi: Siroz, safra kanalı enfeksiyonu ve bazı hastalıklar vücutta fazla miktarda bilirubin ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir. Bu madde safra kesesinde birikerek safra kesesi taşına sebep olabilmektedir.
  • Safra kesesinin tam olarak boşalamaması: Çeşitli sağlık problemleri nedeniyle safra kesesinin fonksiyonlarını tam olarak yerine getirememesi sonucu kesedeki safra sıvısı yoğunlaşabilir. Bu durum da safra kesesi taşı oluşturabilmektedir.

Risk Faktörleri Nelerdir?

Safra kesesinde taş oluşma riskini arttıran çeşitli faktörler bulunmaktadır. Bunlar aşağıdaki gibidir:

  • Kadın cinsiyet
  • 40 veya üzeri yaş
  • Obezite
  • Hareketsiz yaşam
  • Gebelik
  • Aşırı yağlı beslenme alışkanlığı
  • Yüksek kolesterollü besinler tüketme
  • Liften fakir beslenme
  • Diyabet hastalığı
  • Ailede hastalık öyküsünün olması
  • Lösemi ya da benzer kan hastalıkları
  • Doğum kontrol ilacı kullanmak
  • Hormon tedavisi görmek
  • Karaciğer hastalıkları
  • Crohn hastalığı

Safra Kesesi Taşı Belirtileri Nelerdir?

Safra kesesi taşı kum şeklinde küçük parçalar ya da çakıl taşı gibi iri parçalar şeklinde olabilmektedir. Büyüklüğü veya yoğunluğu da değişebilmektedir. Çoğunlukla belirti göstermemektedir. Bu nedenle genellikle ultrason sırasında tesadüfen fark edilmektedir. Taşların safra kanalına düşüp kanalı tıkadığı durumlarda bazı belirtiler görülebilir:

  • Karnın sağ üst bölgesinde ağrı
  • Sırtın sağ tarafında ve/veya sağ omuzda ağrı
  • Mide bulantısı ve/veya kusma
  • Koyu renk idrar
  • Hazımsızlık ve şişkinlik
  • Gaz problemi
  • İshal

Safra Kesesi Taşı Hangi Hastalıklara Yol Açar?

Bazı vakalarda hafif semptomlarla seyreden hastalık kişiyi hiçbir şekilde rahatsız etmeyebilir. Ancak bazı durumlarda ciddi komplikasyonlar da oluşabilmektedir. Bu nedenle tedavisi ihmal edilmemelidir. Safra kesesi taşı; safra kesesinin iltihaplanması, safra kanalı ve pankreasın iltihaplanması, tıkanma sarılığı gibi komplikasyonları ciddi olan çeşitli hastalıklara yol açabilmektedir:

  • Safra Kesesi İltihabı: Tıpta kolesistit olarak adlandırılır. Şiddetli karın ağrısı, bulantı, kusma ve ateş gibi şikayetlere sebep olabilmektedir. Bununla birlikte acil müdahale edilmesi gereken bir durumdur.
  • Pankreas iltihaplanması: Akut pankreatit adı verilen bu durum safra kesesi iltihabı gibi acil cerrahi müdahale gerektirmektedir.
  • Tıkanma sarılığı: Ana safra kanalına düşen taşlar nedeniyle tıkanması durumudur. Safra bağırsaklara ulaşamadığı için hastanın cildinde sararmalar oluşur. Tıkanma sarılığı tedavi edilmediğinde karaciğer işlevinde bozulmalar görülebilmektedir.

Bu hastalıkların yanı sıra safra kesesi duvarları taş nedeniyle uzun süre tahriş olabilmekte bu durum da safra kesesi kanseri riskini arttırabilmektedir. Bununla birlikte safra kesesi kanseri nadir görülen bir komplikasyondur. Yukarıda verilen komplikasyonların yaşanmaması için vakit kaybetmeden tedaviye başlanmalı ve hastanın durumuna göre safra kesesi ameliyatı planlanmalıdır.

Safra Kesesi Taşı Nasıl Teşhis Edilir?

Hastalığın teşhisinde; fiziki muayeneye ek olarak kan, idrar, gaita testleri ve Ultrasonografi (USG) yeterli olmaktadır. Nadiren MR (Manyetik Rezonans) ve BT (Bilgisayarlı Tomografi) görüntüleme yöntemlerine de başvurulabilmektedir.

Safra Kesesi Ameliyatı

Safra kesesi taşının tedavisinde en çok tercih edilen yöntem cerrahi olarak safra kesesinin çıkarılması işlemidir. Kolesistektomi olarak adlandırılan bu ameliyat safra kesesinin çıkarılması ameliyatı olarak bilinmektedir. Çoğunlukla laparoskopik (kapalı) ameliyat tercih edilir. Laparoskopik cerrahide karında büyük kesiler açılmaması nedeniyle iyileşme çok daha hızlı olmaktadır.

Ameliyat yaklaşık 45 dakika – 1 saat sürmekle birlikte hastanın yaşı ve kilosuna bağlı olarak bu süre değişebilmektedir. Ayrıca çeşitli sebeplerle laparoskopik yöntem uygulanamadığında açık ameliyat yapılabilmektedir. Bu da süreyi uzatabilen etkenlerdendir.

Safra Kesesi Ameliyatı Sonrası

Ameliyat sonrası genellikle 1 gün istirahat yeterli olmaktadır. İlk birkaç gün ilaçlarla kontrol altına alınabilen ağrı görülebilmektedir. Laparoskopik ameliyat sonrası yara izi belli belirsizdir, fark edilemeyecek kadar küçüktür. Göbek deliğinden yapılan ameliyatlarda ise yara izi kalmamaktadır.

Ameliyat sonrası hastaların bir süre beslenmede bazı hususlara dikkat etmesi gerekmektedir. Operasyondan birkaç saat sonra sadece sıvı gıda önerilmektedir. Ertesi gün katı gıdalara geçiş yapılabilmektedir. Ancak en az 1 ay boyunca aşırı yağlı gıdaları tüketmemek, lifli gıdalarla beslenmek önemlidir. Ayrıca asitli içeceklerden, çikolatadan, gaz yapan gıdalardan ve yumurtadan bir ay boyunca uzak durmak gerekmektedir. Bununla birlikte günlük en az 2 litre su tüketilmesi tavsiye edilmektedir.

1 aylık süreçten sonra hasta herhangi bir besin kısıtlaması olmadan hayatına devam edebilmektedir.

Safra Kesesi Taşı ile ilgili Sıkça Sorulan Sorular

1. Safra kesesi nerededir?

Safra kesesi karaciğerin hemen altında karaciğere yapışık bir organdır. Karnın sağ üst kısmındadır.

2. Safra kesesi taşı ağrı yapar mı?

Safra kesesi taşı bazı durumlarda hiçbir belirti göstermeyebilir. Ancak bazı durumlarda ağrı yapabilmektedir. Taşın büyüklüğü, kanal tıkanıklığı yapıp yapmadığı, hastanın genel sağlık durumu gibi etkenlere göre bu durum değişebilmektedir.

3. Safra kesesi ağrısı nerelere vurur?

Safra kesesi ağrısı karnın sağ üst kısmını etkiler. Bununla birlikte ağrı sırtın sağ kısmına ve sağ omuza doğru vurabilmektedir.

4. Safra kesesi taşı tehlikeli midir?

Bazı vakalarda hafif semptomlar gösterir ve hastaya hiçbir rahatsızlık vermeyebilir. Ancak taşların safra kanalını ya da pankreas kanalını tıkaması, iltihaplanmalara sebep olması gibi ciddi komplikasyonlar da oluşabilir. Tedavi edilmemesi bazı vakalarda tehlike oluşturabileceği ve bu nedenle risk alınmaması gerektiği söylenebilir. 

5. Safra kesesi taşı nasıl düşürülür? Ameliyatsız tedavi mümkün mü?

“Safra kesesi taşı nasıl düşürülür” sorusu hastalar tarafından sıklıkla sorulmakta ve araştırılmaktadır. Ancak ilaç ya da başka yöntemlerle taşları düşürmek ya da taşları yok etmek mümkün olmamaktadır. Safra kesesi taşlarının tam anlamıyla yok edilmesi yalnızca ameliyat ile mümkündür. 

6. Safra kesesi ameliyatı riskli midir?

Her ameliyatta olduğu gibi safra kesesi ameliyatında da komplikasyon riski bulunmaktadır. Ancak günümüz teknolojileri sayesinde ameliyatlarda oluşabilecek komplikasyon riskleri en aza indirilmiştir. Ayrıca ameliyattaki riskler, safra taşlarının tedavi edilmemesi halinde oluşabilecek komplikasyon risklerinden çok daha düşüktür.

Ocak 5, 2023